Salvador Dali

354 obrazy - galeria malarstwa

1910 - 1982

   Salvador Dali (1904 – 1989), kataloński malarz.  Jeden z najbardziej skandalizujących twórców XX wieku. Swoją znakomitą sprawność warsztatową zawdzięczał studiom w Akademii San Fernando w Madrycie (1921 – 1923). Jego wczesne fascynacje kierunkami awangardowymi w plastyce (futuryzm, kubizm, włoskie malarstwo metafizyczne), zmieszane ze skłonnością do tradycyjnego, akademickiego obrazowania, uzyskały intelektualną podbudowę w psychoanalizie. Wpływy lektury Zygmunta Freuda były już widoczne na pierwszej wystawie Dalego w Barcelonie (1925) i wyprzedziły związanie się malarza z paryskimi surrealistami (1927 – 1928, oficjalnie w 1929). Dali stał się jednym z najbardziej aktywnych przedstawicieli surrealizmu.

   W 1930 w książce La femme visible Dali wyłożył swoją surrealistyczną „paranoiczno-krytyczną” metodę będącą - jak twierdził artysta - „spontaniczną metodą poznania irracjonalnego, opartą na krytycznej i systematycznej obiektywizacji delirycznych skojarzeń i interpretacji”. Malował więc – czasami nawiązując do znanych dzieł sztuki minionych wieków – senne wizje krajobrazów, postaci ulegających przemianom, rozpływających, rozciągających się (Uporczywość Pamięci, 1931; Kanibalizm jesieni, 1936). Bardzo często odwoływał się do obsesji erotycznych, nie wyłączając także sadyzmu. W kilku obrazach pojawiły się również aluzje do wojny domowej w Hiszpanii, a potem II wojny światowej (Geopolityczne dziecko obserwujące narodziny nowego człowieka, 1943).

   W zakresie stylistyki malarskiej Salvador Dali wiele zawdzięczał innym surrealistom, szczególnie Maxowi Ernstowi i Yves’owi Tanguy, ale przede wszystkim sprawnie trawestował sposób modelowania, światłocień i efekty iluzjonistyczne malarstwa XVI-XVII wieku oraz realizmu XIX wieku. Spójna i sugestywna wyobraźnia Dalego ujawniała się także w jego przedmiotach o charakterze symbolicznym, w esejach (m.in. o architekturze Antoniego Gaudiego; o malarstwie prerafaelitów), w twórczości literackiej i współpracy filmowej z Luisem Bunuelem (scenariusze głośnych filmów Pies Andaluzyjski czy Złoty wiek). Wykluczony przez Andre Bretona w 1934 z ruchu, Salvador Dali uważał się jednak nadal za prawdziwego surrealistę. Dla członków grupy nie do przyjęcia była zamykająca drogę wolnym interpretacjom obsesyjna monotematyczność dzieł Dalego, a także jego polityczne sympatie (kierowane ku faszyzmowi i generałowi Franco). Mimo zerwania, oraz mimo głośnego, zadeklarowanego w 1936 powrotu do klasycyzmu, do końca życia konsekwentnie uprawiał metody i stylistykę plastyczną surrealizmu. Jego niezliczone wypowiedzi teoretyczne i dzieła, w tym także swoiste spektakle, w które zamieniał swoje występy publiczne, stały się dla większości odbiorców na całym świecie typowymi przykładami tego kierunku.

   W latach 1940 – 1948 Salvador Dali przebywał w Stanach Zjednoczonych, po czym osiedlił się w rodzinnej Katalonii, skąd prowadził stałą autoreklamę, epatował ekscentryzmem, kreował kult osoby własnej i swojej żony Gali, i gdzie napisał Dziennik geniusza oraz stworzył, w Figueras, własne muzeum (1974). Cechowała go nadal ogromna płodność, potrzeba rozszerzania działalności na kolejne dziedziny (rzeźba w brązie i w krysztale, scenografia do baletów, projektowanie mody, grafika, w tym ostentacyjnie tworzone dla zysku litografie.) Do najbardziej kontrowersyjnych działalności Dalego należą obrazy religijne, powstałe w wyniku rzekomych uniesień wiary artysty, w których odwoływał się m.in. do baroku włoskiego i hiszpańskiego, a także akademizmu XIX wieku. Rezygnował w nich z pełnego repertuaru swoich surrealistycznych chwytów (Ostatnia wieczerza, 1955). Jego wystawy nieustannie odnoszą komercyjny sukces na całym świecie, a postać Salvadora Dali stała się częścią współczesnej kultury masowej.

Salvador Dali: surrealista - czytaj więcej...